همان طور که می دانیداکثر موادی که در معادن و طبیعت وجود دارند به صورت اکسیدی می باشند که با انجام عملیات خاص روی هر ماده آنها را استخراج کرده و با توجه به کاربدشان در صنعت به صورت خالص و یا ترکیب آنها با یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرند. مواد با توجه به انرژی درونیشان تمایل دارند بعد از استخراج با اکسیژن و مواد اطراف خود ترکیب و به حالت اولیه خود برگردند به طورمثال فلز آهن که در ابتدا از معادن سنگ آهن استخراج شده است تمایل به ترکیب با اکسیژن و برکشت به حالت اولیه که اکسید آهن می باشد به FeO, Fe2O3, Fe3O4 تبدیل شود . به این فرایند در صنعت خوردگی گفته می شود، که مخالف استخراج می باشد. بررسی های ترمودینامیکی و سینتیکی روی مواد نشان می دهد که آیا فلز مورد نظر در محیط اسیدی، بازی، آبی خورده می شود یا نه و یا اگر خورده میشود با چه سرعتی این اتفاق می افتد.پديده خوردگي فلزات همواره از مشكلات مطرح در صنايع مي باشد كه سبب آلودگي و اتلاف محصولات، تخريب تجهيزات و در موارد بسيار حاد سبب انفجار و وارد آمدن آسيبهاي بسيارانساني، اقتصادي و محيط زيستي مي گردد. مطالعات بسياري در زمينه شناخت انواع خوردگي و عوامل ايجاد آنها، روشهاي جلوگيري از خوردگي و مواد بازدارنده خوردگي طي سالهاي گذشته صورت گرفته است. امروزه، بسياري از روشهاي جلوگيري از خوردگي و مواد شيميايي بازدارنده، بطور موثري استفاده مي شوند.

انواع خوردگی در کولینگ موتور های آب خنک

1  خوردگی یکنواخت

2  خوردگی PITING

3  خوردگی زیر رسوبی

4  خوردگی شیاری

5  خوردگی گالوانیکی

6  خوردگی حبابی (CAVITATION CORROSION)

7  خوردگی سایشی) ( EROSION

8  خوردگی جدایشی

1 – خوردگی یکنواخت

به خوردگی گفته می شود که نرخ خوردگی در تمامی قسمت های سازه یکسان می باشد به عبارت دیگر ضخامت فلز در معرض محیط خورنده به طور نسبتاً یکنواخت تدریجاً کاهش می یابد . این نوع خوردگی در محیط های اتمسفری مرطوب  و به وفور در انبارهای روباز کارگاه ها که قطعات فلزی یا ماشین آلات نگهداری می شوند دیده می شود و قابل تشخیص است. داخل موتور نیز این  نوع خوردگی اتفاق می افتد و به تنهایی و در کوتاه مدت خطر چندانی به چرخه سیستم وارد    نمی کند اما با تکرار خوردگی لایه اکسید شده از سطح به علت عدم چسبندگی بالا در اثر حرکت سیال از روس سطح جدا شده و داخل سیستم معلق می شود و در اثر برخورد با سطوح مختلف باعث خوردگی های دیگر و یا تجمع در قسمت هایی از سیستم خنک کننده شده که  باعث اختلال در فرآیند خنک کاری می گردد.

در محیط های اتمسفر این خوردگی خود باعث محافظت از سطح فلز می شود، بدین صورت که یک لایه از سطح اکسید شده و خود به عنوان یک لایه محافظ از سطح زیرین محافظت می نماید. بهتر است تا قبل از اینکه بخواهیم از آنها استفاده کنیم لایه اکسیدی را از روی سطح بر نداریم. زیرا باعث اکسید مجدد سطح تمیز شده و درنهایت کاهش ضخامت قطعه را در بر خواهد داشت . در زمانی که نیاز به استفاده از قطعه، لوله و . . . را داشتیم باید لایه اکسیدی را از سطح به روش های شیمیایی و یا مکانیکی برداشت و فرایند های کوتینگ را روی سطح اجرا نمود و بعد از آن در پروژه مورد استفاده قرار گیرد. در صورتی که لایه اکسیدی از روی سطح برداشته نشود و به همان صورت مورد استفاده قرار گیرد، به هنگام بهره برداری و به مرور زمان به علت عدم چسبندگی بالا، لایه اکسیدی از روی سطح جدا شده و منجر به جدایی لایه کوتینگ یا رنگ از روی قطعه، لوله و . . . می شود و باعث خوردگی موضعی شده و در نهایت خسارات و اختلال در عملکرد سیستم را در بر خواهد داشت. در انبار های مسقف بهتر است در ابتدای کار قبل از اکسید شدن از مواد نگهدارنده جهت جلوگیری از اکسیداسیون سطح در زمان انبار داری استفاده نمود .

2 –  خوردگی PITING

این نوع خوردگی خطرناک ترین نوع خوردگی است. جایی که دچار خوردگی می شود قابل تشخیص نیست، به صورت موضعی سطح فلز دچار حفره می شود و راه شناسایی این نوع خوردگی، عمق حفره است که  بیشتر از عرض حفره می باشد. این نوع خوردگی بیشتر در فلزات اکتیو -سیو اتفاق می افتد.

3 – خوردگی زیر رسوبی

سیستم های خنک کننده ای که از آب هایی با سختی بالا استفاده می کنند یون های رسوب گذار با یون فلز واکنش داده و روی سطح فلز می نشینند و علاوه بر اختلال در سیستم خنک کننده به مرور زمان به علت فقر اکسیژن در زیر رسوب همانند خوردگی حفره ای ( Pitting ) منجر به خوردگی سیستم می شوند.

4 – خوردگی شیاری 

مکانیزم این نوع خوردگی شبیه به خوردگی حفره ای می باشد و بین دو اتصال اتفاق می افتد مانند دو فلز با هم یا واشرها، آب بند ها در صورتی که بین دو اتصال فاصله ای برابر 0.025 الی 0.1 mm  باشد و آب و یا رطوبت در آن مکان به صورت ساکن قرار بگیرد به علت فقر اکسیژن در داخل شیار آن مکان، آند شده و خوردگی رخ می دهد .

5 – خوردگی گالوانیکی

این نوع خوردگی بین دو فلز ناهمنام که نسبت به هم دارای اختلاف پتانسیل باشند اتفاق می افتد که یا به هم متصل باشند و یا توسط یک الکترولیت با هم ارتباط داشته باشند. هر چه اختلاف پتانسیل بین دو فلز بیشتر باشد خوردگی بیشتر خواهد بود و فلزی که دارای پتانسیل کمتری هست آند شده و خورده می شود و فلزی که پتانسیل بیشتر دارد کاتد می شود.

6 –  خوردگی حبابی (CAVITATION CORROSION)

این نوع خوردگی در اثر انفجار و یا ترکیدن حباب های ایجاد شده بر روی سطح که در اثر جریان بالای سیال ایجاد شده و منجر به برداشتن لایه نازکی از سطح یا لایه اکسیدی محافظ می شود. خوردگی هایی که در بوش سیلندر، پروانه ها، محل خمش لوله ها و . . . دیده می شود.

7 – خوردگی سایشی (EROSION)

مکانیزم این نوع خوردگی شبیه به خوردگی حبابی است با این تفاوت که در خوردگی CAVITATION  حباب به سطح برخورد می کند ولی در این خوردگی ذرات معلق موجود در آب و یا حرکت شدید آب  به سطح فلز برخورد می کند و لایه های اکسیدی محافظ را جدا می نماید. معمولا این نوع خوردگی بیشتر در سیستم هایی که دارای رسوب و عوامل خوردگی هستند اتفاق می افتد.

8 – خوردگی جدایشی

این نوع خوردگی معمولا در مواقعی در کولینگ ماشین آلات اتفاق می افتد که بخواهند رسوب زدایی کنند و در فلزات آلیاژی اتفاق می افتد و یکی یا چند فلز از آلیاژ جدا شده و فلز آلیاژی دیگر خواصیت قبل را نخواهد داشت. بطور مثال اگر موتور ماشینی با ماده نامناسبی اسید شویی شود چدن موجود در سیلندر دکربوره شده و کربن آن جدا می شود و آن سیلندر دیگر توانایی و کارایی قبل را نخواهد داشت.

راه های کنترل خوردگی

1  انتخاب مواد مناسب

2  استفاده از پوشش ها

3  حفاظت کاتدی و آندی

4  استفاده از بازدارنده ها

در سیستم خنک کننده موتور ماشین آلات با توجه به طراحی شرکت سازنده تنها راه حفاظت از خوردگی استفاده از بازدارنده های شیمیایی می باشد که در صورت استفاده از ELC  در سیستم خنک کننده می توان خوردگی و رسوب گذاری را کنترل نمود.

ELC  چیست و مکانیزم عملکرد آن

طبق آمار ارائه شده از سوی شرکت کاترپیلار، نزدیک به 50 درصد از کارافتادگی موتور ها ناشی از مشکلات سیستم خنک کننده می باشد. لذا حفظ سلامتی سیستم خنک کننده جهت افزایش بهره وری و بهره برداری حداکثری از موتور و افزایش طول عمر آن بسیار مهم و ضروری است . اجزایی از موتور و سیستم خنک کننده که در اثر عدم توجه کافی به نوع و کیفیت سیال خنک کن به طور مستقیم آسیب می بینند به قرار زیر هستند. لازم به ذکر است که در اثر تخریب سیستم خنک کننده خودرو بسیاری دیگر از اجزاء موتور به طور غیر مستقیم آسیب خواهند دید .

• رادیاتور موتور و درب آن
• رادیاتور بخاری
• واتر پمپ
• سر سیلندر
• بوش سیلندر ( نوع آب گردان)
• سیلندر ( کانال های عبور آب )
• واشر سر سیلندر
• لوله های انتقال آب ( فلزی و غیر فلزی )
• آب بند ها
• ترموستات
• کولر روغن

از آنجایی که خوردگی یک معضل پنهان است، لذا زمانی خود را آشکار می سازد که خسارات گسترده و سنگینی را به اجزاء و قسمت های مختلف وارد آورده است. در نتیجه می توان با استفاده از ماده ELC  مهام در سیستم خنک کننده خودرو، پیشگیری از بروز خوردگی و توقف آن پس از استفاده،  به سادگی داشت و موتور را در برابر خسارات سنگین ناشی از خوردگی ایمن کرد.

ELC مخفف عبارت Extended life coolant  می باشد به معنای افزایش دهنده طول عمر سیستم کولینگ یا خنک کننده

ELC ترکیبی است از پلی فسفاتهای اختصاصی، استرهای آمینی اسید فسفریک و کمپلکس سازها، موثر و توانمند در کنترل خوردگی و جلوگیری از زنگ زدگی و رسوب گذاری که جهت استفاده موثر در موتور های آب خنک توصیه می گردد.

ELC محصولی است حاوی مواد نگهدارنده سبز، کاملا سازگار با محیط زیست، جهت حفاظت از فلزات مصرفی در موتورهای آب خنک و از خانواده آهن، برنج، آلومینیوم، روی، قلع، مس و سرب در برابر خوردگی، رسوب گذاری و اکسید شدن فلزات توسط آبهای مصرفی در رادیاتور.

ELC با ایجاد لایه ای مقاوم بر سطوح فلزات از رسوب گذاری و زنگ زدگی جلوگیری نموده و مواد جامد در آب را به صورت معلق در می آورد که این امر باعث جلوگیری از زنگ زدگی و رسوب گذاری شده و تبادل حرارت را در سیستم به سهولت میسر و نهایتا خنک بودن مستمر موتور را به دنبال دارد.

ELC با کنترل رسوب گذاری، خوردگی و ذخیره قلیائیت بسیار بالا در ترکیبات خود عامل موثری در بالا بردن طول عمر مفید موتور می باشد.

مزایای استفاده از ELC 

1 – جلوگیری کامل از خوردگی و ایجاد زنگ در سیستم

2 – جلو گیری کامل از ایجاد رسوب در سیستم خنک کننده

3  – بهبود راندمان خنک کاری سیستم کولینگ ( جلوگیری علمی و سیستماتیک از جوش آوردن موتور)

4 – کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری و ایجاد آرامش در اپراتور

5 – افزایش طول عمر ضد یخ

6  – سازگاری با محیط زیست

7  – نداشتن تاریخ انقضاء

8  – مقرون به صرفه بودن ماده نسبت به نمونه خارجی

9  – استفاده آسان و سازگار با هر نوع آب و هوا

دستورالعمل استفاده از ELC

1 – دستگاه هایی که به تازگی خریداری شده و نو هستند

  در صورتی که دستگاه ها از شرکت های معتبر و بنام خریداری شده باشند در سیستم کولینگ از مواد ایمن و ELC  استفاده شده است که با توجه به دستورالعمل شرکت سازنده باید عمل و استفاده شود و بعد از این که زمان کارکرد مایع خنک کننده به اتمام رسید حتما باید مایع ELC باتوجه به محل از نظر آب و هوایی به صورت تنها و یا به همراه ضد یخ  داخل سیستم ریخته شود

2 –  دستگاه هایی کارکرده بدون مشکل ظاهری

آب دستگاه جهت تست خوردگی به آزمایشگاه ارسال شود و بعد از بررسی از مایع ایمن ELC در مناطق گرمسیر به تنهایی و در مناطق سردسیر به همراه ضد یخ مورد استفاده قرار گیرد

3 –  دستگاه هایی که دمای کارکردشان بالاست 

ابتدا باید سیستم خنک کننده با رسوب زدای انواع فلزات بدون کوچکترین خوردگی توسط شرکت مهام رسوب زدایی شده و بعد از مایع ELC  همراه ضد یخ و یا به تنهایی با توجه به منطقه آب و هوایی و فصل سال مورد استفاده قرار گیرد.

از این رو 

مجموعه مهام ایمن ساز  با تجربه چندين ساله (40 سال) تحقيقاتي و علمي خود در زمينه كنترل خوردگی و رسوب گذاری و ساخت مواد بازدارنده از خوردگي (corrosion inhibitor)  توانسته با تكيه بر نيروهاي متخصص خود چه در ايران و چه در خارج از كشور يكي از چند شركت انگشت شمار توليدكننده اين نوع مواد در دنيا با كيفيت بهتر محسوب گردد.

همانطور که گفته شد، کلیه سیستمهایی که به نحوی با آب سر و کار دارند، به سرعت دچار خوردگی و رسوب گذاری و در نتیجه از کارافتادگی می شوند مگر اینکه به طور صحیح تحت حفاظت و نگهداری قرار گیرند. در این رابطه، این شرکت اقدام به ساخت و تولید مایع ایمن ساز رادیاتور و سیلندر موتور بنام تجاری MAHAM ELC  نموده که قابل استفاده در رادیاتور کلیه موتورهای آب خنک از جمله سبک و سنگین می باشد. با استفاده از این ماده، از بروز کلیه مسایل و مشکلات ناشی از خوردگی و ایجاد رسوب در سیستم خنک کننده خودرو جلوگیری به عمل آمده و در نتیجه از گرم کردن موتور و استهلاک آن پیشگیری خواهد شد. این ماده در مناطق گرمسیر بدون ضدیخ مورد استفاده قرار می گیرد،که علاوه بر خاصیت ضدخوردگی و ضد رسوب با عملکرد مناسب جایگزین ضدجوش نیز خواهد شد و ماده ای سازگار با محیط زیست و غیر سمی بر خلاف ضدیخ بوده و باتوجه به قیمت مناسب نسبت به ضدیخ از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه خواهد بود و در مناطق سردسیر با ضدیخ مخلوط شده وبه علت ذخیره ی قلیاییت بالای خود باعث افزایش طول عمر ضد یخ و در نتیجه عدم تخلیه یک ماده سمی درمحیط زیست و کاهش هزینه میگردد.استفاده از ماده ی ELC بسیار آسان بوده و کافی است داخل کارگاه یک مخزن 1000لیتری تعبیه شود و یک گالن21 لیتری ازمحصول را با 1000 لیتر آب شیرین منطقه بدون در نظرگرفتن سختی مخلوط گردد و داخل کولینگ موتور مورد استفاده قرار گیرد و یا از ماده ELC+  مهام که آماده مصرف بوده و حاوی ضد یخ و مواد ضد رسوب و خوردگی می باشد بدون افزودن هیچ ماده ای در مناطق سردسیر استفاده نمود .لازم به ذکر است ELC استفاده شده درسیستم هر 6ماه یکبار به صورت رندم مانند آنالیز روغن از لحاظ خوردگی توسط شرکت مهام بررسی خواهد شد.

در حالتی که سیستم خنک کننده خودرو دچار رسوب و گرفتگی شدید است و مدام داغ میکند پیش از استفاده از ELC مهام توصیه می شود،ابتدا سیستم خنک کننده را توسط ماده  Maham L19Cr رسوب زدایی کنید تا مدار به طور کامل از رسوب پاک گردد.

این شرکت آمادگی خود را جهت ارائه خدمات فوق الذکر به مجموع های محترم اعلام می دارد . این شرکت تا کنون با مراکز و سازمانهای متعددی از جمله قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص)، شرکت های  سابیر، تابلیه، پرلیت، پارس خودرو، تراکتور سازی،نیروی دریایی ارتش، راه آهن جمهوری اسلامی ایران ، شرکت کیسون،آبادراهان پارس،ریبار، کولهام و . . .  همکاری داشته است.

امید است با همکاری یکدیگر بتوانیم از خسارات سنگین ناشی از خوردگی که هر ساله هزاران میلیارد ریال از سرمایه های کشور را به هدر می دهد بکاهیم.