رسوب زدایی دستگاهای تاسیسات

  1. خانه
  2. »
  3. رسوب زدایی تاسیسات

قبل از هر چیزی لازم است تعریفی از رسوب زدایی داشته باشیم. رسوب زدایی مجموعه‌ای از فرآیندهای مکانیکی و شیمیایی برای حل کردن و جدا نمودن رسوب ها از روی سطح یک قطعه می باشد. اگر بخواهیم توضیحی کاربردی و ساده درباره مکانیزم رسوب گذاری بدهیم و بدانیم که چرا اصلاً رسوب تشکیل می شود، باید اینگونه بیان کنیم که ترکیبات مختلف محلول در آب های مصرفی، از جمله کربنات های کلسیم و منیزیم، در شرایط عملیاتی دستگاههای تاسیساتی به تدریج نامحلول می شوند و بر روی سطوح مجاور می نشینند. رسوب های ایجاد شده بر روی سطوح، ضریب انتقال حرارتی کمی دارند و به عبارتی می توانند به عنوان یک عایق حرارتی عمل کنند. لذا رسوب های ایجاد شده دو اثر فوری دارند. اول اینکه انتقال حرارت را در سیستم مختل می کنند. دوم اینکه با کاهش مقطع عبور آب باعث افت فشار می شوند. به غیر از آثار فوری مذکور، رسوب گذاری آثار بلند مدتی مثل خوردگی زیر رسوبی خواهد داشت. این نوع خوردگی بسیار خطرناک می باشد، چرا که بدون بروز علائمی، منجر به سوراخ شدن سطوح فلزی می گردد. بنابراین، سیستم هایی که به نحوی با آب سر و کار دارند، عموماً نیازمند رسوب زدایی در فواصل مختلف هستند. دستگاه هایی که نو هستند، معمولاً دارای سطوح فلزی صیقلی می باشند. این امر باعث می شود که سرعت نشست رسوب بر روی سطوح کاهش یابد و گاهاً حتی تا سه سال طول می کشد تا دستگاه به اولین عملیات رسوب زدایی نیاز پیدا کند. فرایند خوردگی زیر رسوبی که بعد از تشکیل رسوب بر روی سطح آغاز می شود، سطوح فلزی را از حالت صیقلی خارج می کند و باعث زبری سطح می گردد. این عامل باعث می‌شود، بعد از اولین رسوب زدایی، رسوب بیشتری در زمان کمتر روی سطح  بنشیند و به همین خاطر ممکن است دستگاه هایی مثل چیلر و دیگ بخار نیاز داشته باشند حداقل دو بار در سال رسوب زدایی شوند.

برای زدودن و پاکسازی رسوبات از روی سطوح، معمولاً از مواد اسیدی استفاده می شود. متاسفانه خود این مواد اسیدی که برای پاک کردن رسوب ها استفاده می‌شوند، باعث خوردگی سطح فلزات می شوند که تکرار استفاده از آنها نهایتاً منجر به تخریب دستگاه می گردد. از آنجایی که بعد از رسوب زدایی اول، فواصل زمانی بین رسوب زدایی ها کاهش می یابد، خسارات ناشی از این مواد اسیدی نامرغوب بر روی دستگاهها، به دلیل استفاده مکرر از آنها، بیشتر می گردد. اما سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که بالاخره در مواجهه با معضل رسوب چه باید بکنیم! اگر دستگاه را رسوب زدایی نکنیم و به حال خود رها کنیم، بعد از مدتی دستگاه عملاً از کار خواهد افتاد. اگر با مواد اسیدی موجود در بازار اقدام به رسوب زدایی کنیم، به بخش های مختلف دستگاه خسارت وارد کرده ایم! دستگاهی که حتی تعمیرات جزئی آن هزینه های سرسام آور دارد. پس راه حل چیست؟! 

حساسیت در انتخاب ماده رسوب زدا چاره کار است، اینکه دقت کنیم از چه ماده ای برای رسوب زدایی دستگاه گران قیمت خود استفاده می کنیم. آیا برای تهیه ماده رسوب زدا کمترین بودجه ممکن را در نظر گرفته ایم؟ آیا تنها معیار انتخاب ماده رسوب زدا قیمت آن بوده و هیچ حساسیتی نسبت به نکات فنی آن نداشته ایم؟ اگر پاسخ به این سوالات مثبت است، قطعاً باید منتظر عواقب سنگین آن باشیم. با توجه به هزینه های گزاف تعمیرات دستگاههای تاسیساتی، باید در انتخاب ماده رسوب زدا نهایت دقت را بکار بگیریم. معیار انتخاب ماده رسوب زدا در درجه اول باید ایمن بودن آن باشد. البته شکی نیست که در کنار ایمنی، انتظار داریم ماده رسوب زدا با قدرت عمل کند. به عبارت ساده تر، ما به دنبال ماده رسوب زدایی هستیم که در عین قدرتمندی در زدودن رسوبات، هیچ آسیبی به بخش های مختلف دستگاه ما، مخصوصاً بخش های فلزی، وارد نکند. البته که ممکن است کمی بیشتر برای چنین ماده رسوب زدایی هزینه کنیم، ولی در عوض از ایجاد هزینه های هنگفت صدها برابری جلوگیری کرده ایم. دستگاههای تاسیساتی سرمایه های با ارزش هر مجموعه ای به حساب می آیند. دقت کنیم که برای حفظ این سرمایه ها نهایت توجه و تدبیر را بکار بگیریم. تدبیر و توجهی که اگر نباشد، خسارات صدها میلیون تومانی برای ما بر جای خواهد گذاشت!